Działacz harcerski i niepodległościowy, twórca żywieckiego skautingu, żołnierz Legionów gen. J. Hallera, powstaniec śląski, żołnierz AK, kolejarz, honorowy obywatel miasta Żywca,

Odznaczony: Złotym Krzyżem Niepodległości, Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Śląskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Legionowym

Spoczywa na cmentarzu Parafialnym w Żywcu
Lokalizacja: działka 01, rząd 01, miejsce 05_06

Tadeusz Janich urodził się 19 marca 1892 roku. w Tarnowie. Był synem Gustawa (1859-1939), sybiraka, inżyniera budownictwa kolejowego i Marii z d. Lachnit (1860- 1949). Miał braci: Henryka (1888-1920) inżyniera, który zmarł z odniesionych ran w obronie Lwowa (1920) i Zdzisława (1897-1939) absolwenta szkoły realnej w Żywcu, skauta, ekonomistę. Ojciec przenosił się wzdłuż trasy budowy mostów kolejowych, stąd rodzina mieszkała w Tarnowie, Jarosławiu, Stanisławowie i Stryju. Tadeusz uczęszczał do szkoły ludowej w Stryju, następnie w Jarosławiu, a szkołę realną ukończył w Żywcu.

Od dziecka jego pasją był sport, dlatego w 1910 roku w Żywcu wstąpił do Towarzystwa Gimnastycznego Sokół i ukończył kurs nauczycieli gimnastyki. Założył sekcję gimnastyki dla chłopców i dziewcząt, uczył tężyzny fizycznej i hartu ducha. Uczył patriotyzmu w dobie niewoli, sam przecież wywodził się z rodziny o tradycjach niepodległościowych. W 1911 r. ukończył kurs narciarski w Zakopanem. W 1914 r. zdobył mistrzostwo Żywca w kolarstwie, a także mistrzostwo Lwowa i Galicji.

W dniu 14 stycznia 1912 r. założył I Męską Drużynę Skauta im. Tadeusza Kościuszki, a 31 marca 1913 r. I Drużynę Harcerską Żeńską im. Emilii Plater. Ponadto w latach 1912-1914 założył drużyny skautowe męskie i żeńskie w Gilowicach, Milówce, Łodygowicach, Rybarzowicach. Tadeusz prowadził w nich jako drużynowy szkolenia strzeleckie, łączności, taktyki wojskowej i patrolowej. W 1914 r. ukończył kurs podoficerski. Jako komendant drużyn skautowych uczestniczył 30 czerwca 1914 r. w bitwie „nad Białką” w Bielsku z niemieckimi bojówkarzami. Po bitwie poszkodowanym udzielił pomocy sanitarnej. Był twórcą 2 Kompanii złożonej ze stałych Drużyn Polowych, skautowych i ochotników, która w liczbie 300 ludzi wyruszyła z Żywca do Legionów Polskich. 16 sierpnia 1914 roku w kościele parafialnym odprawiono mszę św. (ks. proboszcz Jan Satke), następnie na Rynku 2 Kompania złożyła przysięgę w obecności marszałka powiatowego Wiktora Idzińskiego i mieszkańców miasta – udała się na dworzec kolejowy. Wyjazd z Żywca nastąpił 16 sierpnia 1914 r. pociągiem przez Suchą i Skawinę do Wadowic. Wieczorem w Wadowicach na dworcu kolejowym komendantowi Janichowi panna Maria Marecka przypięła pamiątkę z medalikiem: Matkę Boską Królową Polski, z drugiej strony herb Polski i Litwy. 10 września 1914 r. Kompania odeszła pieszo z Wadowic do Skawiny, gdzie dotarła wieczorem (nocleg w stodołach koło fabryki). 13 września 1914 r. nastąpił odjazd do Wieliczki, gdzie zakwaterowano w szkole. 16 września 1914 r. przyjazd do Bochni i przemarsz przed kapitanem Kazimierzem Fabrycznym. 21 września 1914 r. Tadeusz Janich i jego ochotnicy odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzowi austriackiemu przed płk. Zygmuntem Zielińskim. Złożyli ją dopiero po zmianie roty przysięgi,. Za ten czyn Janich został zdegradowany do szeregowca i skierowany do 3 pułku piechoty.

Służył w 2 Brygadzie Legionów Józefa Hallera, jako plutonowy. Przeszedł kampanię w Karpatach Wschodnich. Walczył w bitwie pod Rafajłową, Nadwórną, Mołotkowem. Nadwórnę zajęto 24 października 1914 roku. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku został internowany i przebywał w obozie jenieckim w Beniaminowie i w Marmaros-Sziget na Węgrzech. Następnie osadzono go w obozie jenieckim we Włoszech, skąd zbiegł i w listopadzie 1918 r. wstąpił do Armii Polskiej Józefa Hallera, w której służył do 1919 roku.

Po powrocie do kraju włączył się w ruch narodowy na Śląsku, walczył w II i III Powstaniu Śląskim (w oddziale wywiadowczym POW). Mieszkał w Żywcu i miał problemy ze znalezieniem pracy. Żona Jadwiga dorabiała szyciem. Po wielu staraniach znalazł pracę w Bielsku i podjął pracę jako magazynier kolejowy. Aktywnie działał w ruchu sokolim i harcerskim. Należał do Związku Legionistów. Od 1934 roku pracował na kolei w Krakowie jako magazynier. W okresie okupacji niemieckiej mieszkał w Krakowie i działał w konspiracji Armii Krajowej pod pseudonimem „Krzywy”. Organizował dywersję i sabotaż na kolei. Prowadził także nasłuch radiowy. W konspiracji uczestniczyły jego córki Janina i Ewa. W 1949 roku przeniósł się do Żywca i zamieszkał w małym domku w dzielnicy Zabłocie przy ul. Browarnej 17 (dom już nie istnieje). Pracował jako magazynier PKP.

Jego żoną była Jadwiga z d. Weinert- Furmankiewicz (1897-1989), instruktorka harcerska, honorowa obywatelka miasta Żywca. Mieli trzy córki: Janinę, Ewę i Kazimierę. Tadeusz należał do Związku Zawodowego Kolejarzy. Pozostawił po sobie bogate zbiory dokumentów, fotografii i rysunków „Teki Janicha”. Posiadał zdolności rysunkowe.

Był odznaczony: Złotym Krzyżem Niepodległości, Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi, Śląskim Krzyżem Powstańczym, Krzyżem Legionowym, Medalem za Długoletnie Pożycie Małżeńskie. Był honorowym obywatelem miasta Żywca. W 1972 roku otrzymał awans do stopnia podporucznika.

Potrącony przez motocyklistę nie odzyskał już zdrowia. Tadeusz Janich zmarł 4 grudnia 1973 roku. Pogrzeb odbył się 7 grudnia o godz. 14.00. spoczywa na cmentarzu pw. Przemienienia Pańskiego w Żywcu. Żywiecczyzna straciła wybitnego patriotę, skromnego i prawego człowieka.

W dniu 8 kwietnia 1983 roku Młodzieżowy Dom Kultury w Żywcu otrzymał Jego imię (obecnie Miejskie Centrum Kultury, dawny budynek „Sokoła”). Na ścianie budynku odsłonięto tablicę ku czci Tadeusza Janicha. W dniu 11 listopada 1989 roku na ścianie dworca PKP w Żywcu odsłonięto tablicę wymarszu II kompanii do legionów.

Dnia 23 października 2023 roku na cmentarzu pw. Przemienienia Pańskiego w Żywcu odbyła się patriotyczno-religijna uroczystość. Pośmiertnie Tadeusz Janich otrzymał status „Powstańca Śląskiego” nadany przez IPN – oddział Katowice. Przy grobie Powstańca zebrali się: Rodzina (wnuczka i prawnuczka), harcerze, uczniowie, nauczyciele szkół żywieckich, ksiądz proboszcz Grzegorz Gruszecki, władze samorządowe z burmistrzem Antonim Szlagorem, wiceburmistrzem Markiem Czulem Anną Tuleją dyr. Muzeum Miejskiego, Grzegorzem Szafrańskim prezesa Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej. Przedstawiciel IPN odznaczył grób Janicha plakietką z Orłem i napisem: „Tobie Polsko. Grób Powstańca Śląskiego”. Odmówiono modlitwę za spokój duszy św. pamięci Tadeusza Janicha, złożono kwiaty i zapalono znicze. Odśpiewano Hymn Polski i Rotę.

Bo: „Ojczyzna to ziemia i groby”. Narody, tracąc pamięć, tracą życie.

Zdzisław Dzikowski

Życiorys ukazał się w „Nad Sołą i Koszarawą”, nr 12, 2023.