Przewodnik beskidzki, działacz, PTTK, pilot wycieczek

Spoczywa na cmentarzu Parafialnym w Żywcu
Lokalizacja: działka 12, rząd 09, miejsce 06

W wieku 73 lat zmarł Józef Talik, pochodzący z Żywca, od wielu lat mieszkający w Żywcu, a później w Świnnej prezes Oddziału Babiogórskiego PTTK w Żywcu latach 2005-2013. Był przewodnikiem beskidzkim II klasy, pilotem wycieczek, przodownikiem turystyki górskiej i znakarzem górskich szlaków turystycznych.

Całe życie związany był z PTTK. Był człowiekiem skromnym, a w swojej pracy biurowej bardzo rzetelnym. Działacze Oddziału pracowali w wielu Komisjach i Radach: Józef Talik w Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Głównego PTTK oraz Radzie Prezesów Województwa Śląskiego.

Józef Talik urodził się 15 stycznia 1949 roku w Żywcu. W Oddziale Babiogórskim PTTK w Żywcu działał od 1966 roku. Dwa lata później został prezesem Koła PTTK „Szarotka” w Świnnej. Technikum Mechaniczne ukończył w 1972 roku w Bielsku-Białej. Następnie podjął pracę w Bielskiej Fabryce Maszyn Włókienniczych Befama w Bielsku-Białej. W latach 1977-1983 pracował w Okręgowym Zespole Gospodarki Turystycznej PTTK w Bielsku-Białej. W latach 1983-1989 był zatrudniony w Wojskowej Administracji Koszar w Bielsku-Białej. W okresie 1975-1979 był wiceprzewodniczącym Komisji Turystyki Górskiej Zarządu Wojewódzkiego PTTK w Bielsku-Białej oraz członkiem Regionalnej Komisji Egzaminacyjnej Przewodników Turystyki Górskiej. Od 1972 do 2017 roku przewodniczył Komisji Turystyki Górskiej Oddziału PTTK w Żywcu. Z kolei w latach 1989-2005 był sekretarzem tego oddziału, po czym przeszedł na emeryturę.

Dużo czasu i energii poświęcił wyznaczaniu i modernizacji górskich szlaków turystycznych. Jako przewodnik często prowadził grupy turystyczne dzieci, młodzieży i dorosłych nie tylko po Beskidach, ale także po Pieninach, Tatrach i Bieszczadach. Prowadził też wycieczki po górach słowackich. Sam był bardzo dobrym turystą. Zdobył najwyższe szczyty Tatr polskich i słowackich, m.in. Rysy, Gerlach, Krywań, Lodowy, Łomnicę. Bywał też w Alpach austriackich i Dolomitach. W roku 2014 odbył Camino, czyli pieszą pielgrzymkę do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Uznając wielką rolę schronisk w turystyce, interesował się ich stanem oraz pro-wadzoną przez nie działalnością. Dobre zachwalał i zalecał, nad złymi ubolewał. Po pożarze schroniska na Hali Miziowej brał aktywny udział w budowie nowego schroniska. Uczestniczył też w zbiórce na odbudowę schroniska na Hrobaczej Łące, gdy zostało dotknięte pożarem. Działalność Józefa Talika nie ograniczała się do polskich Beskidów, ale chcąc ożywić turystykę na pograniczu słowackim i czeskim w porozumieniu z istniejącymi tam organizacjami turystycznymi, wprowadził i spopularyzował Międzynarodową Odznakę Turystyczną „Besky(i)dy” („Beskidy I” oraz „Beskidy II”), która cieszy się dużym zainteresowaniem. Brał też udział w corocznych spotkaniach turystycznych, które pod koniec sierpnia odbywają się na Trójstyku. Oprócz turystów czeskich, słowackich i polskich, biorą w nich też udział wierzący, wraz z biskupami z Żyliny, Bielska-Białej i Ostrawy. Przyjaźnił się z turystami ze Słowacji, szczególnie z Milanem Tomanem z Ćadcy i uczestniczył w organizowanych przez nich imprezach, m.in. w Rajdzie Druciarzy. Józef Talik włączał też Oddział w imprezy turystyczne organizowane przez inne Oddziały, zwłaszcza tarnowski, nowosądecki, krakowski, np. na rozpoczęcie czy zakończenie sezonu turystycznego. Między innymi na Przehybie, Maciejowej, Wierchomli. Członkowie Oddziału Babiogórskiego, podczas kierowania nim przez Józefa Talika, uczestniczyli w cotygodniowych Mszach świętych na szczytach Beskidów. Organizował te spotkania franciszkanin z Rychwałdu o. Bogdan Kocańda. Odbywały się one w soboty wakacyjne i cieszyły się sporym zainteresowaniem turystów.

Dużą rolę przywiązywał Józef do zachowania pamięci i popularyzacji postaci wielkiego turysty, jakim był św. Jan Paweł II. W tym celu, w każdą drugą sobotę lutego, ze Złatnej Huty na Halę Lipowską była urządzana Droga Światła, aby przypomnieć pobyt na tej hali ks. Karola Wojtyły z grupą studentów. Często ta droga odbywała się w przepięknej scenerii zimowej i kończyła na Hali Lipowskiej, gdzie kaplica i figura św. Jana Pawła II przypominała o jego obecności. Babiogórski Oddział brał też udział w spotkaniach modlitewnych, które w każdą niedzielę od wiosny do jesieni odbywają się na Groniu Jana Pawła II. W uznaniu wielkich zasług turystycznych ks. Karola Wojtyły – potem biskupa i kardynała – Zarząd Babiogórskiego Oddziału PTTK w Żywcu podjął decyzję o uhonorowaniu Go tytułem Zasłużonego Członka Babiogórskiego Oddziału. Ojciec św. Przyjął w Rzymie tę godność od delegacji Oddziału, w skład której wchodził też Józef Talik. Będąc człowiekiem wierzącym i mając świadomość, że większość członków Babiogórskiego Oddziału PTTK stanowią ludzie wierzący, Pan Józef cenił funkcję kapelana Oddziału ks. Jana Goryla. Pan Józef uczestniczył we wszystkich spotkaniach o charakterze religijnym i pomagał je organizować. Takim dorocznym spotkaniem była modlitwa za zmarłych turystów w pierwszą sobotę listopada. Była ona organizowana co roku w innym miejscu, m.in. w zabytkowym kościele p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie, zabytkowym kościele św. Jakuba w Szczyrku, na Hrobaczej Łące, na Przegibku, a nawet w sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie. Co roku organizował też Pan Józef wyjazd na rekolekcje dla turystów i przewodników w Częstochowie na początku Wielkiego Postu.

Okres, gdy sprawował funkcję Prezesa Oddziału PTTK w Żywcu, zbiegł się z kolejnym jubileuszem powstania Oddziału Babiogórskiego. Przygotowania do Jubileuszu 100-lecia Oddziału, zostały poprzedzone renowacją siedziby Oddziału. Odnowiono elewację zewnętrzną, pomalowano wnętrza, wymieniono stolarkę okienną, wyremontowano zaplecze sanitarne i kuchenne. Dzięki sponsorom Oddział wzbogacił się o komputer, drukarkę, nowy telefon i faks. Z okazji Jubileuszu wybito Medal Jubileuszowy, odsłonięto tablicę pamiątkową na frontowej ścianie budynku siedziby Oddziału oraz zorganizowano wystawę poświęcona historii Oddziału Babiogórskiego w salach Starego Zamku Żywieckiego. Wyremontowano poddasze siedziby, ocieplono stropy, wzmocniono więźbę dachową przez zamocowanie jętki wykonano nowe schody na strych. Wykonano również nową bramę wjazdową, rozebrano stary drewniany budynek gospodarczy, częściowo zrobiono nowe ogrodzenie działki. Zarząd zakupił działkę o powierzchni 20 arów na Leskowcu, na której Spółka Karpaty wybudowała nowoczesną oczyszczalnię ścieków. Wykopano również na niej studnię głębinową, która rozwiązała problem zaopatrzenia schroniska w wodę. Za jego prezesury systematycznie wzrastała ilość członków Oddziału i na koniec 2013 roku wynosiła 750 członków. Był szczególnie zaangażowany w wyznaczanie, utrzymanie i modernizację górskich szlaków turystycznych.

Za działalność społeczną i zawodową został wyróżniony i odznaczony m.in.: Srebrnym Krzyżem Zasługi, Złotą Honorową Odznaką PTTK, Złotą Odznaką za Zasługi dla Turystyki, Za Zasługi dla Oddziału Babiogórskie PTTK w Żywcu, Honorowy Znakarz, Honorowy Przodownik GOT PTTK (Górska Odznaka Turystyczna PTTK), Zasłużony Przewodnik PTTK", godnością Członka Honorowego Oddziału Babiogórskiego PTTK, tytułem Zasłużonego Znakarza Szlaków Górskich PTTK, Złotą Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”. W grudniu 2022 roku XX Walny Zjazd PTTK nadał Józefowi Talikowi godność Członka Honorowego PTTK.

Józef Talik zmarł 12 lutego 2023 roku. Docenieniem działalności Józefa Talika była obecność na Jego pogrzebie licznych delegacji oraz sztandarów, m.in. Babiogórskiego Oddziału PTTK czy sztandaru Koła PTTK im. Jana Pawła II z Węgierskiej Górki. Pogrzebowi ś.p. Józefa przewodniczył proboszcz żywieckiej parafii i jednocześnie obecny kapelan Babiogórskiego Oddziału ks. Grzegorz Gruszecki wraz ks. Władysławem Nowobilskim, kapelanem Koła w Węgierskiej Górce oraz ks. Jan Goryl, byłym kapelanem Oddziału. Pogrzeb Józefa Talika odbył się w środę, 15 lutego 2023 roku.

Andrzej Szewczyk

Bibliografia:

Autobiografia Józefa Talika, [w:] 110 lat Oddziału Babiogórskiego TT PTT PTTK w Żywcu, pod redakcją Edmunda Zaiczka, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Babiogórski w Żywcu, Żywiec 2015, s.198; Paweł Szczotka, Zmarł były prezes PTTK w Żywcu, beskidzka 24_.pl; Regionalny Portal Informacyjny: Kroniki Beskidzkiej i Głosu Ziemi Cieszyńskiej [13.02.2023]; https://beskidzka24.pl/zmarl-byly-prezes-pttk-w-zywcu/ [dostęp z dnia 27.12. 2023 r.]; ks. Jan Goryl, Odszedł Przewodnik, który całe życie poświęcił ludziom i górom, „Nad Sołą i Koszarawą”, nr 4 (550) z IV 2023, Żywiec; dane z archiwum rodzinnego państwa Talików.