Zamorski Jan (1874 – 1948) - Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Żywcu

In order to personalize content, adjust and analyse ads, and provide safer experience, we use cookies. By using this website, you agree to the collection of information by us. The details can be found at: Privacy policy.
There is no translation available.

Spoczywa na cmentarzu Parafialnym w Żywcu
Lokalizacja: działka 05, rząd 02, miejsce 11

Jan Zamorski 1926 ze zbiorow Narodowego Archiwum Cyfrowego sygnatura 3 1 0 2 788 small

 

 

Urodził się 24 maja 1874 roku w Głogowcu w zubożałej rodzinie włościańskiej. Dzięki pracowitości i samozaparciu jego ojca udało się wysłać dobrze rokującego Jana do gimnazjum w Jarosławiu, gdzie zdał on maturę z wyróżnieniem. Naukę kontynuował on na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zdobył szerokie wykształcenie humanistyczne. Po ukończeniu edukacji został nauczycielem skierowanym przez władzę do Tarnopola. Widok pogrążonych w biedzie polskich Kresów wstrząsnął stroniącego wtedy od polityki Jana Zamorskiego. Energicznie wziął się on do pracy społecznej i politycznej. O jego zaangażowaniu świadczyć może fakt, że płacił on składki członkowskie w aż 18 różnych stowarzyszeniach. Pracując u podstaw dbał o rozwój edukacyjny i ekonomiczny ubogich rzesz. Sprzeciwiał się lichwie i powszechnemu zjawisku ekonomicznego wyzysku żydowskiego. Dbał on też o sferę duchową. Rutenizowanych lub narażonych na wynarodowienie zachęcał do polskości, uczył o naszej historii i wskazywał na potrzebę działania i myślenia wszechpolskiego tj. wykraczającego poza rozdzierające Ojczyznę granice zaborów.

Działając na rzecz Narodu szybko związał się z endecją. To właśnie z ramienia endeckiego Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego w 1907 roku został posłem do austriackiego parlamentu. Od tego momentu Zamorski stał się zawodowym politykiem, a jego naczelną misją stała się walka o odzyskanie Ojczyzny i obronę zagrożonej polskości. Jeszcze przed obraniem go na posła dbał on o polskość zagrożoną przez żywioł niemiecki na terenie Śląska Cieszyńskiego, czego przykładem może być walka o polskie gimnazjum w Cieszynie atakowane przez środowiska niemieckie. Aktywnie wspierał również działalność ks. Stanisława Stojałowskiego, który to w testamencie przekazał swoje dziedzictwo (wraz ze słynnym Domem Polskim w Bielsku oraz pismem „Wieniec-Pszczółka) Janowi Zamorskiemu.

Wybuch I wojny światowej w 1914 roku wprowadził w życiu posła Zamorskiego znaczne zmiany. Prezentował on stanowisko antyniemieckie. Będąc wrogiem współpracy z państwami centralnymi szybko został aresztowany i zesłany na front. Gdy został wzięty do niewoli przez Włochów natychmiast przystąpił do pracy dla Narodu. Przekonał Włochów, że jest po ich stronie i nawiązał kontakt z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Z ramienia KNP rozpoczął pracę wśród złapanych przez Włochów austrowęgierskich jeńców narodowości polskiej, których zachęcał do wstępowania do polskiego wojska tworzonego we Francji i Włoszech.

Po odzyskaniu niepodległości Zamorski został w 1919 roku posłem w Sejmie Ustawodawczym. Brał udział w pracach nad Konstytucją Marcową i aktywnie pracował na polu sejmowym. Równocześnie w czasie walk o granice intensywnie działał w terenie. W czasie zmagań dyplomatycznych i wojskowych z Czechami o Śląsk Cieszyński zdobywał środki na opłacanie polskich struktur, pism, działaczy oraz agitatorów przed niedoszłym plebiscytem. Bacznie przyglądał się również wojnie z odrodzonej Rzeczpospolitej z Zachodnio Ukraińską Republiką Ludową. Owocem tego była przewodniczenie Komisji do Badań Okrucieństw Ukraińskich, w której to udokumentował szereg bestialskich zbrodni wojennych popełnionych na Polakach.

Ostatni raz Zamorski zasiadł w ławach poselskich w Sejmie I kadencji w latach 1922-1927. Reprezentował on najliczniejsze ugrupowanie tj. endecki Związek Ludowo-Narodowy i stał on na czele klubu poselskiego tejże partii. Jako wróg sanacji został pozbawiony realnej możliwości objęcia mandatu poselskiego i wrócił on do profesji nauczycielskiej w Tarnopolu, a po przeniesieniu w Pińsku.

W 1933 roku Jan Zamorski przeszedł na emeryturę i na zaproszenie ówczesnego zarządcy Domu Polskiego Edwarda Zajączka osiadł w Sporyszu, pozostając tam do końca życia. Coraz bardziej dystansował się od polityki, ale nadal publikował swoje teksty w endeckiej prasie, zarówno w ogólnopolskiej („Myśl Narodowa”, „Przegląd Wszechpolski”) jak w lokalnej np. w „Młodym Narodowcu”.

Zamorski ponownie zaktywizował się w czasie okupacji angażując się w podziemną edukację. Pozostawał jednak poza konspiracją wojskową, choć korzystał z pomocy zakonspirowanych struktur endeckich Zajączka, które przyjęły na siebie utrzymanie emerytowanego profesora. Po drugiej wojnie światowej Zamorski kontynuował pracę w edukacji nauczając języka angielskiego w żywieckim Liceum Handlowym. Obraz komunistycznej i ateistycznej Polski, połączony ze śmiercią jego towarzyszy doprowadził go do depresji i zgorzknienia. Umarł 22 września 1948 roku w głębokim smutku, pogrążony w myślach o bezsensie i marności dzieła swojego życia. Został pochowany na Cmentarzy Przemienienia Pańskiego w Żywcu (Działka 5, rząd 2, grób 11).

Tomasz Szczepaniak

Share